Op. Dr. Numan Atılgan – Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Kalça eklemi, vücudun en fazla yük taşıyan ve hareket kabiliyeti en yüksek eklemlerinden biridir. Yaşlanma, travma, kalça çıkığı, romatizmal hastalıklar veya kireçlenme (osteoartrit) gibi nedenlerle bu eklem zamanla aşınabilir. Bu durumda hasta, yürüme güçlüğü, kalça ağrısı ve yaşam kalitesinde ciddi düşüş yaşayabilir. Tüm bu şikayetler cerrahi dışı yöntemlerle kontrol altına alınamıyorsa kalça protezi ameliyatı gündeme gelir.
Bu yazıda kalça protezinin ne olduğunu, kimlere uygulandığını, ameliyat sürecini, olası riskleri ve iyileşme aşamalarını detaylı şekilde bulacaksınız.
Kalça Protezi Nedir?
Kalça protezi, hasarlı kalça ekleminin cerrahi olarak çıkarılması ve yerine biyouyumlu metal, seramik veya polietilen materyallerden oluşan yapay bir eklemin yerleştirilmesidir. Bu yapay eklem, kalçanın doğal hareketini taklit eder ve ağrıyı ortadan kaldırarak fonksiyonları geri kazandırır.
Kalça Protezi Kimlere Uygulanır?
Kalça protezi, genellikle şu durumlarda tercih edilir:
-
İleri derecede osteoartrit (kireçlenme)
-
Kalça kırıkları (özellikle yaşlılarda)
-
Romatoid artrit ve ankilozan spondilit gibi iltihaplı hastalıklar
-
Kalça ekleminde doğuştan gelişim bozuklukları
-
Kalça çıkığı veya şekil bozukluğu
-
Kalça tümörleri sonrası gelişen eklem hasarları
-
Uzun süreli ağrı ve hareket kısıtlılığı yaşayan, ilaç ve fizik tedaviden fayda görmeyen hastalar
Ameliyat Öncesi Değerlendirme
Cerrahiye hazırlık süreci oldukça önemlidir. Ameliyat öncesi yapılması gerekenler:
-
Kan tahlilleri, EKG ve akciğer filmi gibi genel sağlık taramaları yapılır.
-
Kalça röntgeni ve bazen MR görüntülemesi ile hasarın boyutu değerlendirilir.
-
Şeker, tansiyon gibi kronik hastalıklar kontrol altına alınır.
-
Hasta ameliyat süreci ve sonrasında nelerle karşılaşacağı konusunda detaylı olarak bilgilendirilir.
Kalça Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
1. Anestezi:
Genel ya da spinal (belden uyuşturma) anestezi tercih edilir.
2. Cerrahi işlem:
-
Kalçanın yan veya arka kısmından bir kesi yapılır.
-
Hasar gören femur başı (uyluk kemiği) ve leğen kemiğindeki eklem yüzeyleri çıkarılır.
-
Kemiğe uygun ölçülerde metal, seramik veya plastikten yapılmış protez parçaları yerleştirilir.
-
Protezler çimentolu ya da çimentosuz olarak sabitlenebilir.
3. Kapanış:
Yumuşak dokular kapatılır, dren yerleştirilebilir, pansuman yapılır.
Ameliyat süresi: Genellikle 1–2 saat arasında sürer.
Ameliyat Sonrası Süreç
Hastanede Kalış:
-
Ortalama 3-5 gün arasında hastanede kalınır.
-
Aynı gün ya da ertesi gün ayağa kalkma ve yürüme egzersizleri başlatılır.
Ağrı Kontrolü:
Ağrı kesici ilaçlar ve kas gevşeticiler ile ağrı kontrol altına alınır.
Fizik Tedavi:
Ameliyattan sonra fizik tedavi süreci başlar. Kalça kaslarını güçlendirmeye ve yürüme dengesini artırmaya yönelik özel egzersizler uygulanır.
Yürüme Yardımcıları:
İlk haftalarda yürüteç, koltuk değneği ya da baston kullanılabilir.
Kalça Protezi Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
-
Alçak oturmaktan ve çömelmekten kaçınılmalıdır.
-
Kalça bükülme açısı 90°’yi geçmemelidir.
-
Bacak bacak üstüne atılmamalıdır.
-
Yüksek tuvalet ve oturma aparatı kullanılmalıdır.
-
Düşme riski en aza indirilmelidir.
-
Hekim onayı olmadan araç kullanılmamalıdır.
Olası Riskler ve Komplikasyonlar
Her ameliyatta olduğu gibi kalça protezi cerrahisinin de bazı riskleri mevcuttur:
-
Enfeksiyon
-
Damar pıhtısı (emboli)
-
Protezin gevşemesi ya da çıkması
-
Kalça çıkığı (özellikle ilk 3 ayda)
-
Bacak boyu farkı (çok nadir)
-
Sinir hasarı (çok düşük ihtimal)
Bu komplikasyonlar uygun cerrahi teknik, dikkatli takip ve hasta uyumu ile büyük oranda önlenebilir.
İyileşme Süreci
-
6 hafta içinde: Günlük aktivitelerin çoğu yapılabilir.
-
3 ay içinde: Ağrılar büyük oranda kaybolur.
-
6 ay – 1 yıl: Kalça tam fonksiyonuna ulaşır.
-
Protezin ömrü ortalama 15-20 yıl olup, bu süre bazı hastalarda daha da uzun olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Kalça protezi sonrası spor yapabilir miyim?
Yüzme, yürüyüş, düşük tempolu bisiklet gibi sporlar önerilir. Temaslı ve zıplama içeren sporlardan kaçınılmalıdır.
Protezin ömrü bittiğinde ne yapılır?
Protez gevşerse ya da aşınırsa revizyon (yenileme) ameliyatı yapılabilir.
Ne zaman araç kullanabilirim?
Ortalama 6. haftadan sonra, hekimin onayıyla araç kullanmak mümkündür.
Sonuç
Kalça protezi ameliyatı, doğru hasta seçimi ve uygun cerrahi teknikle uygulandığında oldukça başarılı sonuçlar verir. Kalıcı ağrıdan kurtulmak, rahat yürümek ve yaşam kalitesini artırmak isteyen hastalar için güvenli ve etkili bir tedavi seçeneğidir.
Kalça eklemiyle ilgili yaşadığınız problemler için detaylı muayene ve kişiye özel tedavi planlaması için kliniğimizle iletişime geçebilirsiniz.
Op. Dr. Numan Atılgan
