Op. Dr. Numan Atılgan – Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Ayaklar, vücudun yük taşıyan, denge sağlayan ve hareketi mümkün kılan en karmaşık anatomik yapılardan biridir. 26 kemik, 33 eklem ve 100’ün üzerinde kas, tendon ve bağ yapısı sayesinde günlük yaşamdaki tüm hareketlerde aktif rol alır. Ancak bu karmaşık yapı; travmalar, doğumsal bozukluklar, deformiteler ya da sistemik hastalıklar nedeniyle zamanla ağrıya, şekil bozukluklarına ve hareket kısıtlılığına neden olabilir.
Bu gibi durumlarda konservatif (ameliyatsız) tedaviler yeterli olmazsa, ayak cerrahisi devreye girer.
Ayak Cerrahisi Nedir?
Ayak cerrahisi; ayakta oluşan yapısal bozuklukların, deformitelerin, travma sonrası gelişen sorunların ya da ağrıya neden olan durumların cerrahi yöntemlerle tedavi edilmesini amaçlayan ortopedik bir alandır.
Amaç, ağrısız bir yürüyüş sağlamak, şekil bozukluklarını düzeltmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır.
Ayak Cerrahisi Hangi Durumlarda Gerekli Olur?
-
Halluks valgus (başparmak eğriliği)
-
Çekiç parmak deformiteleri
-
Topuk dikeni
-
Aşil tendonu rahatsızlıkları
-
Metatarsalji (ayak tarak kemiği ağrısı)
-
Sinovyal kistler veya ganglionlar
-
Plantar fasiit
-
Travmatik ayak kırıkları veya çıkıkları
-
Tarsal tünel sendromu
-
Doğuştan ayak deformiteleri (çarpık ayak vb.)
-
Şeker hastalığına bağlı ayak yaraları (diyabetik ayak)
-
Romatizmal hastalıklara bağlı ayak bozuklukları
En Sık Yapılan Ayak Cerrahileri
1. Halluks Valgus (Bunyon) Ameliyatı:
Başparmağın içe, tarak kemiklerinin dışa doğru kayması sonucu oluşur. İlerlemiş vakalarda kemik çıkıntı alınır ve parmak hizası düzeltilir.
2. Çekiç Parmak Cerrahisi:
Ayak parmaklarında kas dengesizliği sonucu oluşan kalıcı bükülmelerde uygulanır. Tendon gevşetme veya küçük kemik düzeltmeleri yapılabilir.
3. Metatarsal Osteotomiler:
Tarak kemiklerindeki yüklenmeyi azaltmak için kemik düzeltme ameliyatlarıdır. Metatarsalji gibi durumlarda tercih edilir.
4. Aşil Tendonu Cerrahisi:
Aşil tendonunda kopma, yırtık ya da kronik tendinopati varsa cerrahi tedavi gerekebilir. Tendon onarımı, transferi veya uzatma yapılabilir.
5. Topuk Dikeni (Plantar Fasiit) Cerrahisi:
Uzun süreli ağrılarda, plantar fasya gevşetme işlemi yapılabilir. Genellikle cerrahiden önce konservatif tedaviler denenir.
6. Diyabetik Ayak Cerrahisi:
Yara kapanmayan diyabetik ayaklarda, enfeksiyon kontrolü, ölü dokuların temizlenmesi ve gerektiğinde rekonstrüktif cerrahiler uygulanır.
Cerrahi Öncesi ve Sonrası Süreç
🔍 Ameliyat Öncesi:
-
Radyolojik tetkikler (röntgen, MR, BT)
-
Genel sağlık taramaları
-
Hastanın ayak anatomisine özel cerrahi planlama
🔧 Ameliyat Sonrası:
-
İlk günlerde istirahat, buz ve elevasyon
-
Yara bakımı ve pansuman
-
Kontrollü yük verme (bazı vakalarda özel ayakkabılar veya walker bot gerekebilir)
-
Fizik tedavi ile kas gücü ve denge yeniden kazandırılır
Ayak Cerrahisinde Başarıyı Etkileyen Faktörler
-
Doğru tanı ve cerrahi planlama
-
Hastanın uyumu (özellikle ameliyat sonrası bakım ve yük verme kuralları)
-
Cerrahi teknik ve deneyim
-
Altta yatan hastalıkların (diyabet, romatizma, damar hastalıkları) kontrol altında olması
Sık Sorulan Sorular
Ayak cerrahisi sonrası yürüme ne zaman mümkün olur?
Ameliyatın türüne göre değişir. Küçük müdahalelerde aynı gün yük verilebilirken, bazı kemik düzeltmelerinde 4–6 hafta kısıtlama gerekebilir.
Ayak ameliyatları çok ağrılı mıdır?
Modern cerrahi teknikler ve ağrı kontrol yöntemleri sayesinde ağrılar büyük ölçüde yönetilebilir.
Cerrahi sonrası deformite tekrarlayabilir mi?
Uygun cerrahi ve hastanın postoperatif önerilere uymasıyla tekrar riski düşüktür. Ancak diyabet, aşırı kilo ve uygun olmayan ayakkabı kullanımı risk oluşturabilir.
Sonuç
Ayak cerrahisi; hastaların yaşam kalitesini artırmak, ağrısız yürüyüş ve fonksiyonel bir ayak yapısı sağlamak için önemli bir tedavi yöntemidir. Her hasta için bireysel planlama yapılarak, en uygun cerrahi ve tedavi süreci belirlenmelidir.
Ayak ağrılarınız, şekil bozukluklarınız veya uzun süredir geçmeyen ayak rahatsızlıklarınız varsa; doğru teşhis ve etkili tedavi için kliniğimizle iletişime geçebilirsiniz.
Op. Dr. Numan Atılgan
