🦴 Vertebra Çökme Kırığı: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Op. Dr. Numan Atılgan – Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Vertebra çökme kırığı, omurgayı oluşturan kemiklerden (vertebra) birinin yüksekliğini kaybederek çöktüğü ve yapısal bütünlüğünü kaybettiği kırık tipidir. Genellikle osteoporoz (kemik erimesi) sonucu gelişse de, travmalar veya omurga tümörleri de bu tür kırıklara neden olabilir.
Bu kırıklar, özellikle yaşlı bireylerde ani bel veya sırt ağrısıyla kendini gösterir. Doğru teşhis ve tedavi ile hem ağrı kontrol altına alınabilir hem de omurgada kalıcı şekil bozukluğu riski azaltılabilir.
🔍 Vertebra Çökme Kırığı Nedir?
Vertebra çökme kırığı, bir omur gövdesinin (en sık torakal veya lomber bölgede) travma, osteoporoz veya tümöre bağlı olarak yüksekliğini kaybedip kamalaşması veya çökmesi durumudur. Bu tür kırıklar omurganın ön kısmında daha belirgin çökmeyle birlikte “ön kamplaşma” şeklinde görülür.
🦠 Vertebra Çökme Kırığı Neden Olur?
✅ 1. Osteoporoz (Kemik Erimesi):
-
En sık görülen nedendir.
-
Özellikle 65 yaş üstü kadınlarda menopoz sonrası dönemde risk artar.
-
Hafif bir düşme ya da ani bir hareket bile çökme kırığına neden olabilir.
✅ 2. Travmalar:
-
Yüksekten düşme, trafik kazası gibi ciddi yaralanmalar
-
Genç bireylerde sağlam kemiğin travmaya bağlı kırılması
✅ 3. Omurga Tümörleri veya Enfeksiyonları:
-
Kemik metastazları veya primer omurga tümörleri
-
Vertebrada zayıflık oluşturarak çökme riskini artırır
-
Enfeksiyon (osteomiyelit) zemininde de gelişebilir
⚠️ Vertebra Çökme Kırığının Belirtileri
-
Ani başlayan, lokalize bel veya sırt ağrısı
-
Ayakta durmakla ve hareketle artan ağrı
-
İleri vakalarda boy kısalması
-
Kamburluk veya postüral bozukluk
-
Sinir basısı varsa: bacaklarda uyuşma, karıncalanma veya kuvvet kaybı
-
Kronikleşirse: omurga deformitesi ve yaşam kalitesinde ciddi azalma
🩺 Çökme kırığı, bazı hastalarda sessiz de seyredebilir; başka bir nedenle çekilen röntgende fark edilebilir.
🧪 Tanı Nasıl Konur?
📸 Görüntüleme Yöntemleri:
-
Direkt röntgen: Omurun yüksekliğinin azaldığı ve kamalaştığı izlenir
-
MR (Manyetik Rezonans): Yeni kırık mı, eski mi ayırt etmek için kullanılır; ayrıca sinir sıkışması varsa görülür
-
BT (Bilgisayarlı Tomografi): Kırığın detaylı anatomisi değerlendirilir
-
Kemik yoğunluk ölçümü (DEXA): Osteoporoz varlığını değerlendirir
🩹 Tedavi Yöntemleri
Tedavi, kırığın tipi, nedeni, hastanın yaşı, kemik kalitesi ve nörolojik duruma göre belirlenir.
✅ 1. Konservatif (Ameliyatsız) Tedavi
Özellikle stabil, düşük dereceli çökme kırıklarında tercih edilir:
-
İstirahat ve ağrı kontrolü
-
Vertebral korse kullanımı (3–12 hafta)
-
Ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar
-
Osteoporoz tedavisi (kalsiyum, D vitamini, bifosfonatlar)
-
Fizik tedavi ile kas gücünü geri kazanma
📌 Ancak bazı hastalarda ağrı haftalarca devam edebilir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Bu durumlarda minimal invaziv cerrahiler devreye girer.
🔧 2. Cerrahi Tedavi Seçenekleri
🔹 Vertebroplasti:
-
Omur gövdesine iğneyle girilerek, özel tıbbi kemik çimentosu (PMMA) enjekte edilir
-
Omurga stabil hale getirilir ve ağrı hızla azalır
-
Lokal anestezi ile yapılabilir, genellikle aynı gün taburcu edilir
-
Sinir basısı yoksa tercih edilir
🔹 Kifoplasti:
-
Vertebroplastiye benzer, ancak öncesinde omur içinde bir balon şişirilerek çökme bir miktar düzeltilir
-
Sonrasında kemik çimentosu verilir
-
Hem ağrı kontrolü hem de omur yüksekliği kazanımı sağlanır
🔹 Açık Cerrahi:
-
Nadir durumlarda (örneğin sinir basısı, tümör, enfeksiyon)
-
Vida-rod sistemleriyle omurga stabilize edilir
-
Gerekirse tümör dokusu temizlenir, füzyon uygulanır
🧭 Tedavi Sonrası Süreç
-
Vertebroplasti/kifoplasti sonrası: Hasta genellikle 1–2 saat içinde ayağa kalkabilir
-
Ağrılar ilk günlerde büyük ölçüde azalır
-
Korse kullanımı cerrahiden sonra genellikle gerekmez
-
Fizik tedavi ve osteoporoz takibi mutlaka devam etmelidir
💡 Skolyoz veya Kifoz Gelişebilir mi?
Eğer birden fazla vertebrada çökme gelişirse, zamanla kifoz (kamburluk) oluşabilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi, postüral bozuklukların önlenmesi açısından önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
Vertebroplasti güvenli midir?
Evet. Deneyimli ellerde ve uygun hastalarda başarı oranı oldukça yüksektir. Komplikasyon riski %1–2 civarındadır.
Çökme kırığı kendi kendine iyileşir mi?
Bazı hafif kırıklar konservatif tedaviyle iyileşebilir. Ancak ciddi ağrı veya instabilite varsa girişimsel tedavi önerilir.
Vertebroplasti sonrası tekrar kırık olur mu?
İşlem yapılan omurda genellikle tekrar kırık görülmez. Ancak osteoporoz devam ederse diğer omurlarda yeni kırıklar gelişebilir. Bu nedenle osteoporozun mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
🔚 Sonuç
Vertebra çökme kırıkları, özellikle osteoporotik hastalarda ciddi yaşam kalitesi kaybına neden olabilen, ancak erken tanı ve uygun tedavi ile başarıyla yönetilebilen önemli bir sağlık sorunudur. Modern yöntemlerle yapılan vertebroplasti ve kifoplasti işlemleri, hastaları hızlıca ağrısız yaşama kavuşturur.
Eğer sizde ani bel ağrısı, sırt ağrısı veya boy kısalması başladıysa; vertebra çökme kırığı açısından değerlendirme için kliniğimizle iletişime geçebilirsiniz. Doğru teşhis ve etkili tedavi ile sağlığınıza yeniden kavuşmanız mümkündür.
Op. Dr. Numan Atılgan
